Wędrowni śpiewacy stanowili dawniej niezwykle barwną i aktywną grupę, która odgrywała istotną rolę w życiu tradycyjnych społeczności wiejskich. Byli swego rodzaju pośrednikami między światem żywych i zmarłych, modlili się, śpiewali pieśni, przynosili nowiny z dalekiego świata. Jednocześnie ze względu na swoją obcość i odmienność oraz otaczającą ich aurę tajemniczości wywoływali żywe zainteresowanie i skrajnie zróżnicowane reakcje.
Ich pojawienie się stanowiło więc na wsi nie lada sensację. Gdy dziad wchodził do chaty, dopiero po odmówieniu pacierzy i odśpiewaniu nabożnych pieśni, których wieśniacy słuchali z namaszczeniem, rozpoczynał gawędę o tym, co dzieje się w okolicy i na szerokim świecie, urozmaicając opowieść pieśniami nowiniarskimi. Pełnił rolę żywej kroniki swojej okolicy, a ponadto - w razie potrzeby był lekarzem, doradcą i wychowawcą.

Wędrujący po terenach dawnej Rzeczypospolitej dziadowie śpiewali pieśni  o świętych, o cudownych objawieniach, o końcu świata i Sądzie Ostatecznym, o śmierci i pośmiertnej wędrówce dusz, a także historie oparte na wątkach biblijnych i apokryficznych oraz powieści o rozmaitych tragicznych zdarzeniach (wojnach, pożarach, epidemiach, morderstwach itp.). Bogaty i zróżnicowany repertuar pieśniowy dziadów charakteryzował się tym, iż funkcjonujące w nim teksty posiadały swoistą wymowę religijną. W obrazowy sposób ukazywały ogólnoludzkie prawdy, jednocześnie przypominając o wynikających z nich zasadach moralnych.  Rozważania te – jak szlachetny kruszec – szlifowane przez setki lat na bezdrożach Europy, nabrały wyrazistej i pięknej formy, do dzisiejszego dnia zadziwiającej kunsztem i bogactwem wyobraźni.

Instrument dziadowski, czyli lira korbowa

Instrument dziadowski - lira korbowa, to rodzaj mechanicznej fideli, w której poruszane za pomocą korby koło pełni rolę wiecznego smyczka. Struny melodyczne są skracane za pomocą tangentów a melodii towarzyszy dźwięk strun burdonowych. Instrument ten w swojej długiej historii wiązał się z różnymi rodzajami muzyki, służył różnym stanom i warstwom społecznym. W średniowieczu wykorzystywany był zarówno w religijnej polifonii, jak i świeckiej monodii. Towarzyszył twórczości epickiej i lirycznym pieśniom prowansalskich trubadurów i żonglerów. Pod koniec średniowiecza lira zaczęła opuszczać mury klasztorów, kościołów i uniwersytetów. Wzrastać zaczęła jej rola w muzyce świeckiej, zwłaszcza tanecznej. Była instrumentem minstreli, żebraków i ślepców. W XVII w. funkcjonowała już jako instrument przede wszystkim ludowy, jednak arkadyjskie idee, XVIII-wieczna moda na wiejskie, pastoralne nastroje spowodowała zainteresowanie lirą również w kręgach dworskich.
(źródła: materiały własne Jacka Hałasa, oraz  „Z DZIEJÓW PRAKTYKI LIRNICZEJ NA ZIEMIACH RZECZPOSPOLITEJ - Zbigniew Jerzy Przerembski, „KARNAWAŁ DZIADOWSKI” Stanisław Nyrkowski, „DZIADY Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach” Piotr Grochowski)

 Jednym z ważnych aspektów projektu jest odkrywanie figury dziada - wędrowca, śpiewaka, indywidualisty, poruszającego się na granicy różnych sfer - jego repertuaru, instrumentarium, oraz specyficznego kontekstu działalności.