Równowaga to spokój i życie wewnętrzne każdej istotności, cisza i spokój w przyrodzie to harmonia kosmosu. Cała mechanika ziemska polega na tej równowadze przestrzegają jej zarówno światy, jak atomy jest to idea wspólna całemu bytowi, przejawiająca się inaczej w dziedzinie materii, inaczej w dziedzinie ducha, który jest również ruchem i życiem.

Józef Chełmowski, Księga Życia i Śmierci Człowieka

 

Spotkanie poświęcone było ukazaniu fenomenu twórczości Józefa Chełmowskiego - kaszubskiego artysty i myśliciela, który mimo braku wykształcenia czytywał w oryginale Kanta, spierał się z teorią kopernikańską i pracował nad stworzeniem perpetuum mobile. Chełmowski przez większość ludzi potocznie nazywany jest twórcą ludowym, choć określenie to nie oddaje w pełni ani kształtu jego różnorodnych dokonań, zainteresowań ani jego stosunku do świata. Był on artystą "osobnym", kroczącym własną twórczą drogą, nieco odmienną niż większość twórców ludowych. Jego dorobek tkwi jednak mentalnie w kulturze ludowej, przemawiając do odbiorców formami plastycznymi, które są nam bliskie, znajome i oswojone, kojarzone powszechnie z tym, co zwykło się identyfikować jako "ludowe".

Jest jednak także coś w twórczości Chełmowskiego, co zbliża jego dzieła do estetyki sztuki średniowiecznej, z jej mrocznym, symbolicznym wyrazem, a jednocześnie z uniwersalną prostotą formuł opisujących rzeczywistość. Sztuka ta jest próbą rozwikłania przez autora tajemnic wszechświata. Jednak wobec zbyt wielkiej ilości pytań bez odpowiedzi, autor zdaje się sugerować byśmy przyjmowali to z pokorą, najlepiej oddając się kontemplacji w ulubionym ogrodzie.

 

Ważnym wątkiem spotkania okazała się dyskusja nad tym czym w zasadzie jest twórczość ludowa, kim jest tzw. artysta ludowy, szczególnie artysta pokroju Chełmowskiego, jak może wpływać na społeczność wiejską, jakie relacje łączą go z tą społecznością, czy pozostaje jej częścią.

W organizacji spotkania aktywnie wspierało nas Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, które m.in. udostępniło nam dokumenty, publikacje, materiały związane z twórczością Józefa Chełmowskiego.